Zgodnie ze starożytną praktyką Kościoła w Wigilię Paschalną udziela się często sakramentów chrztu i bierzmowania katechumenom, którzy w ostatnim czasie przygotowywali się do ich przyjęcia. Interpretacja prawa liturgicznego, odnoszącego się do tej liturgii, rozproszonego po różnych księgach, jest czasem problematyczna. Dlatego w niniejszym wpisie przedstawiono przebieg liturgii chrzcielnej Wigilii Paschalnej z udzielaniem sakramentów chrztu i bierzmowania.
- Cała liturgia Wigilii Paschalnej przebiega jak zwykle aż do momentu homilii. Jedynym wyjątkiem jest tu kwestia liturgii słowa, w której musi zostać odczytane przynajmniej trzecie, piąte i siódme czytanie (por. Lekcjonarz Mszalny, t. 8, s. 22).
- Po homilii rozpoczyna się sprawowanie liturgii chrzcielnej, którą można przeprowadzić w prezbiterium lub przy chrzcielny (por. Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów, nr 363).
- Diakon lub sam kapłan przywołuje katechumenów: dorosłych przyprowadzają jedynie chrzestni, a dzieci – rodzice biologiczni i chrzestni (por. Mszał Rzymski dla diecezji polskich, wyd. II, s. 171).
- Następnie celebrans przemawia do zgromadzonych. Jeśli jest chrzest dorosłych katechumenów: „Najmilsi, wspólną modlitwą wspierajmy naszych braci i siostry, którzy z radosną nadzieją zbliżają się do źródła odrodzenia. Prośmy, aby Bóg, Ojciec wszechmogący, obdarzył ich swoim miłosierdziem” (Mszał Rzymski dla diecezji polskich, wyd. II, s. 171). Jeśli jest chrzest dzieci: „Rodzice i chrzestni wnoszą teraz dzieci, które mają otrzymać sakrament chrztu świętego w tę wielką noc Zmartwychwstania. Prośmy, aby Bóg, Ojciec wszechmogący, obdarzył te dzieci swoim miłosierdziem” (Mszał Rzymski dla diecezji polskich, wyd. II, s. 172).
- Po tej zachęcie – jeżeli ma mieć miejsce procesja do chrzcielnicy – formuje się procesja. Na przedzie idzie usługujący z paschałem, następnie kandydaci do chrztu wraz
z chrzestnymi (i rodzicami biologicznym – w przypadku dzieci), usługujący, diakoni, koncelebransi, celebrans i usługujący do księgi (w przypadku liturgii pontyfikalnej – także insygniarze). W tym czasie dwaj kantorzy śpiewają litanię do Wszystkich Świętych (por. Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów, nry 365-366). - Do wezwań litanii można dołączyć także imiona patronów chrzcielnych tych, którzy za chwilę przyjmą sakramenty chrztu i bierzmowania (por. Obrzęd chrztu dorosłych, nr 214).
- Po przyjściu procesji do chrzcielnicy lub – jeśli jej nie było – po zakończeniu litanii, dokonuje się obrzęd błogosławieństwa wody chrzcielnej, podczas której celebrans raz lub trzy razy zanurza paschał w chrzcielnicy (por. Mszał Rzymski dla diecezji polskich, wyd. II, s. 174-177).
- Następnie zaczyna się sprawować sakramenty chrztu i bierzmowania. Wówczas przyjmuje się od kandydatów do chrztu ich wyrzeczenia się zła (por. Obrzęd chrztu dorosłych, nr 217; Obrzęd chrztu jednego dziecka, nr 56-57).
- Potem następuje dialog, podczas którego celebrans może zapytać katechumenów o wybrane imię (por. Obrzęd chrztu dorosłych, nr 217). Następnie przyjmuje od nich kolejno wyznanie wiary (por. Tamże, nr 219). W przypadku chrztu dzieci, przemawia do rodziców i chrzestnych zgodnie z tekstem rytuału, a następnie przyjmuje od nich wyrzeczenie się zła i wyznanie wiary (por. Obrzęd chrztu jednego dziecka, nr 57-59).
- Teraz udziela się sakramentu chrztu świętego w zwykły sposób, zgodnie z tekstami rytuału (por. Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów, nr 371).
- Następnie dokonuje się namaszczenia olejem krzyżma i przekazuje się białą szatę. Jedynie w obrzędzie chrztu dorosłych przekazuje się jeszcze świece (por. Tamże, nr 372).
- Po tych obrzędach wyjaśniających, jeśli miały one miejsce przy chrzcielnicy, do której przedtem podążyła procesja, wszyscy powracają w procesji do prezbiterium przy śpiewie antyfony „Vidi aquam” lub innej, podobnej (por. Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów, nr 373).
- Gdy chrzest przyjęli dorośli, udziela się im teraz sakramentu bierzmowania. Dokonuje się tego zgodnie z zapisem ksiąg liturgicznych w prezbiterium (por. Obrzęd chrztu dorosłych, nr 227-231).
- Po udzieleniu sakramentu bierzmowania kontynuuje się sprawowanie obrzędów Wigilii Paschalnej w zwykły sposób (por. Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów, nr 375).