Udostępnij ten artykuł
Celebracja liturgii ku czci Męki Pańskiej mocno różni się od poprzedzającego ją Wielkiego Czwartku. Uroczysty charakter liturgii wyraża się w inny sposób niż podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej – w centrum znajduje się Krzyż, który adorujemy jako drzewo życia, jako znak zwycięstwa i zbawienia w Chrystusie. Znamienna dla tego dnia, jak i dla Wielkiej Soboty, jest cisza.
Liturgia rozpoczyna się w ciszy, która prowadzi do padnięcia na kolana przed tajemnicą zbawienia. Pomimo takiego charakteru tej liturgii jest w niej miejsce na muzykę. Często to właśnie ona pozwala na zgłębianie tego, co opisane jedynie słowami jest trudne do zrozumienia.
Tak jak poprzednim razem, przedstawiamy Wam dwie propozycje śpiewów. Pierwsza z nich to pieśni wielogłosowe, druga pochodzi z Graduale Simplex.
CELEBRANS, DIAKON
Celebrans powinien dobrze przygotować się do przewodniczenia liturgii ku czci Męki Pańskiej. Nie jest to Msza święta, przez co on sam będzie przewodził liturgii, a pewne elementy, które naturalnie wydają się być do śpiewania – powinny być recytowane. Stąd warto omówić przebieg liturgii z odpowiedzialnym za jej przygotowanie – aby śpiewać to co należy i nie śpiewać tego co nie powinno być dziś śpiewane.
Warto w dniu dzisiejszym odśpiewać Mękę Pańską według św. Jana – stąd warto, aby diakon lub inna odpowiednia osoba przygotowała ten śpiew razem z pozostałymi, wykonującymi inne role.
Diakon lub kantor powinien również odśpiewać modlitwę wiernych, która w Wielki Piątek jest szczególnie uroczysta.
ZESPÓŁ ŚPIEWACZY I ZGROMADZENIE WIERNYCH
Zespół śpiewaczy powinien zatroszczyć się o przygotowanie śpiewu tak, by wierni mogli przez śpiew czynnie uczestniczyć w liturgii (participatio acutosa), stąd repertuar należy przygotować tak, by obok utworów trudniejszych były również takie, które zjednoczą lud we wspólnym śpiewie.
Oprócz tego warto zatroszczyć się, by przed liturgią przygotować wiernych do śpiewu przez np. krótkie przedstawienie nieznanej do tej pory pieśni lub udostępniając teksty pieśni. Jednak należy zrobić to tak, aby wierni zachowywali milczenie tak, by wybrzmiała cisza obrzędów wstępnych.
Należy zatroszczyć się, aby psalm responsoryjny wykonać z ambony.
LITURGIA SŁOWA
Liturgię słowa można sprawować w sposób uroczysty śpiewając podane lekcje ze Starego i Nowego Testamentu. Warto jednak spojrzeć na przygotowanie śpiewów liturgii słowa w sposób integralny dla wszystkich trzech celebracji Triduum Paschalnego.
1. Należy zwrócić uwagę, że pierwszym tekstem do śpiewania jest psalm responsoryjny, aklamacja przed Ewangelią, a dopiero potem czytania. Dlatego, jeżeli nie śpiewa się psalmu responsoryjnego i aklamacji przed Ewangelią, nie powinno się śpiewać innych czytań. Jeżeli te są śpiewane, pierwszeństwo ma Ewangelia, potem czytanie z Nowego Testamentu, szczególnie Epistoła, a dopiero na końcu pierwsze czytanie. Oznacza to, że np. nie należy śpiewać Epistoły, jeżeli nie będzie śpiewana Ewangelia.
2. W liturgii ku czci Męki Pańskiej należy szczególnie wyakcentować proklamowanie Ewangelii.
3. Szczególnie uroczysta jest także modlitwa powszechna.
Pierwsze czytanie (Iz 52,13-53,12): neumy
Drugie czytanie (Hbr 4,14-16; 5,7-9): neumy
Ewangelia (J 18,1 – 19,42): tutaj
Modlitwa powszechna: neumy
***
REPERTUAR LITURGII KU CZCI MĘKI PAŃSKIEJ
Propozycja pierwsza (P. Myćka OPs)
Śpiew na adorację Krzyża
Adoramus Te, Christe (Niepojęta Trójco): sopran – alt – tenor – bas
Święty Boże (Niepojęta Trójco/Siedlecki): sopran – alt – tenor – bas
Ludu, mój ludu (Niepojęta Trójco/Siedlecki)
opr. P. Bębenek: sopran – alt – tenor – bas
opr. M. Pospieszalski: sopran – alt – tenor – bas
Krzyżu Święty (Niepojęta Trójco/Siedlecki): sopran – alt – tenor – bas
Komentarz:
Zaproponowane pieśni wprost odnoszą się do tekstów, które podpowiada mszał. Adoramus Te, Christe to łaciński tekst inspirowany antyfoną przeznaczoną na adorację Krzyża. To na Nim skupia się uwaga wiernych, jemu w tym dniu oddawana jest cześć. Kolejnymi sugerowanymi przez mszał śpiewami są właśnie Święty Boże, Ludu, mój ludu oraz Krzyżu Święty. Istnieją różne opracowania tych utworów, ja proponuję te zamieszczone w śpiewniku Niepojęta Trójco.
Śpiew na Komunię świętą
O Krwi najdroższa (Niepojęta Trójco/Siedlecki): sopran – alt – tenor – bas
Króla wznoszą się znamiona (Niepojęta Trójco): głos wyższy – głos niższy
Bóg tak ukochał świat (Niepojęta Trójco): sopran – alt – tenor – bas
Komentarz:
Wielki Piątek jest dniem, w którym wyjątkowo widoczny jest związek sakramentu Eucharystii z ofiarą Krzyża. Pieśni, które proponuję, ukazują to połączenie. Śmierć Jezusa nie jest końcem – jak śpiewamy w jednej z pieśni, tryska z niej życie.
Po zakończeniu Komunii – cisza.
Śpiew na procesję do Grobu Pańskiego
Odszedł Pasterz od nas (Niepojęta Trójco/Siedlecki): sopran – alt – tenor – bas
Komentarz:
Pieśń Odszedł Pasterz, choć mówi o śmierci Chrystusa, zwraca też uwagę na zbawczy charakter Jego męki (“ Oto Boski Zbawca zamki śmierci skruszył /Zburzył straszne odrzwia, duszom życie zwrócił”). Ta pieśń może pomóc przyjąć inną perspektywę, spojrzeć na śmierć z nadzieją, jako na moment przejścia, a nie definitywnego końca.
Propozycja druga (Graduale Simplex)
Podczas Triduum Paschalnego, zwłaszcza w większych kościołach, należy korzystać z bogatego skarbca muzyki sakralnej (Paschalis sollemnitatis, n. 42). Dlatego czymś pomocnym i istotnym może być tutaj wykorzystanie niektórych lub wszystkich śpiewów z Graduału Zwykłego, którego neumy nie są skomplikowane – księga ta powstała z myślą o użytku w mniejszych kościołach. W ten sposób można będzie wykorzystać poszczególne antyfony z psalmami (lub same antyfony).
Propria – śpiewy własne
Nagrania powyższych śpiewów pojawią się pod koniec naszego cyklu.
