Warszawa, Olsztyn: Dramat liturgiczny „Ludus Paschalis” Scholi Teatru Węgajty
W drugiej połowie kwietnia, w Warszawie i Olsztynie, będzie można zobaczyć prezentacje wielkanocnych dramatów liturgicznych Ludus Paschalis w wykonaniu Scholi Teatru Węgajty wraz z wydarzeniami towarzyszącymi.
W drugiej połowie kwietnia, w Warszawie i Olsztynie, będzie można zobaczyć prezentacje wielkanocnych dramatów liturgicznych Ludus Paschalis w wykonaniu Scholi Teatru Węgajty wraz z wydarzeniami towarzyszącymi.
Pokazom będzie towarzyszyła promocja książki Tadeusza Kornasia „Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny”, a w Warszawie dodatkowo wernisaż wystawy pracowni ikonograficznej Grupy Agathos.
Idea inscenizowania obrzędów wielkanocnych trafiła do liturgii rzymskiej za pośrednictwem pielgrzymów z Ziemi Świętej. Pierwsze próby udramatyzowania liturgii podejmowane były w Kościele Wschodnim już w IV wieku.
W średniowieczu stopniowo ustalał się kanon dramatów z cyklu pasyjno–rezurekcyjnego. Obejmował on Procesję na Niedzielę Palmową (Processio in Ramis Palmarum), wielkoczwartkową Ostatnią Wieczerzę (Cena Domini), wielkopiątkowe Złożenie Krzyża (Depositio Crucis) oraz przedstawianie w trakcie jutrzni rezurekcyjnej: Podniesienie Krzyża (Elevatio Crucis) połączone ze Zstąpieniem do Piekieł (Descensio ad Infernos) i – będące prototypem dramatu liturgicznego – Nawiedzenie Grobu (Visitatio Sepulchri).
W Europie Zachodniej przedstawiano także inne, bardziej skomplikowane formalnie i bogatsze w treści dramaty. Niezwykle spektakularną liturgię Wielkiego Piątku dopełniano lamentacjami Maryjnymi. Planctus był gatunkiem bardzo popularnym w średniowieczu. W Polsce przedstawicielem gatunku jest Lament Świętokrzyski. Z kolei oficja wielkanocne łączono w większe całości zwane Ordo Paschalis lub Ludus Paschalis.
Pierwszą odsłoną Ludus Paschalis jest Zstąpienie do Piekieł – Descensio ad Inferos, zaczerpnięte z rezurekcyjnego obrzędu Wyniesienia Krzyża – Elevatio Crucis , które przetrwało do dziś w formie procesji rezurekcyjnej. Procesja podąża w przeciwnym kierunku; od Grobu do ołtarza, od śmierci ku życiu. Dawniej Krzyż wydobyty z Grobu i okadzony niesiono za ołtarz przy dźwiękach antyfony Cum rex gloriae opowiadającej o zstąpieniu do Piekieł.
Najstarsza wersja kolejnej części dramatu, Visitatio Sepulchri to udramatyzowany dialog między Mariami i Aniołami strzegącymi pustego Grobu, przypisywany jest Tuotilowi, a pochodzi z X wieku (rękopis z St. Gallen). Później zaczęto dodawać scenę spotkania Chrystusa z Mariami (Mt 28, 9–10), scenę z biegnącymi do Grobu Piotrem i Janem (J 20, 1–10), a także scenę zwaną Hortulanus, w której Chrystus ukazuje się Marii Magdalenie (J 20, 11–18). W kolejnych epizodach Visitatio stopniowo odsłania się Tajemnica Zmartwychwstania.
Officium Peregrinorum ilustruje ostatnie chwile pobytu Chrystusa na Ziemi. Jezus ukazuje się Apostołom na drodze do Emaus i pozwala im się rozpoznać podczas wieczerzy. Officium jest w dużej mierze wykładem teologicznym, popartym obficie cytowanymi słowami Chrystusa, zaczerpniętymi z Nowego Testamentu.
Akcję dramatyczną kończył kantyk Magnificat i wspólna modlitwa.
(za: www.węgajty.pl)
Kierownictwo muzyczne: Robert Pożarski. Konsultacja muzyczna: Marcin Bornus–Szczyciński. Kierownictwo artystyczne i reżyseria: Johann Wolfgang Niklaus.
WARSZAWA:
Schola Węgajty: Ludus Paschalis
wtorek, 23 kwietnia, godz. 19.00, Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Lesie Bielańskim
Spotkanie z Tadeuszem Kornasiem, autorem książki „Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny”
środa, 24 kwietnia, godz. 17.00, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Ikona – wspólne dziedzictwo. Wernisaż wystawy pracowni ikonograficznej Grupy Agathos
środa 24 kwietnia, godz. 19.30, Kościół św. Marcina
(Wydarzenia w Warszawie odbędą się w ramach konferencji „Teatr staropolski a kultura współczesna” organizowanej w dziesiątą rocznicę śmierci profesora Juliana Lewańskiego.)
OLSZTYN:
Schola Węgajty: Ludus Paschalis
czwartek, 25 kwietnia, godz. 19.30, Kościół Garnizonowy
Promocja książki Tadeusza Kornasia „Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny”
piątek, 26 kwietnia, godz. 17.00, Dom Mendelsohna
Tadeusz Kornaś — pracownik Katedry Teatru Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki „Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny” zestawia trzy odrębne dziedziny, rzadko ze sobą na co dzień sąsiadujące: liturgię, teatr współczesny i kulturę alternatywną. Splata ze sobą awangardę i tradycję. Schola Teatru Węgajty od prawie dwudziestu lat realizuje średniowieczne dramaty liturgiczne. Dramat ten, w którym upatruje się początków nowożytnego europejskiego teatru, rozwijał się od mniej więcej X wieku w strukturze nabożeństw Kościoła rzymskokatolickiego, by w końcu zostać przez Sobór Trydencki (w XVI wieku) „wyrzucony” ze świątyń. Po wiekach Schola Teatru Węgajty spróbowała na powrót włączyć ten dramat w krąg celebracji kościelnych – czyli w jego naturalne miejsce. Ale czy to jeszcze jest możliwe?
By opisać i zanalizować spektakle Scholi, autor książki prowadzi czytelnika niezależnymi ścieżkami. Najpierw zadaje kilka podstawowych pytań: czym był teatr w rozumieniu Biblii i doktryny Kościoła katolickiego i czym jest liturgia? Następnie przedstawia dotychczasowe próby wykorzystywania struktur liturgicznych i inscenizowania dramatów liturgicznych w polskim teatrze dramatycznym, operowym i poszukującym (m. in. Schiller, Dejmek, Grotowski, Gardzienice). Przedstawia wreszcie krąg kultury alternatywnej, z której wyrosła Schola Teatru Węgajty.
Najważniejszą częścią książki jest opis i analiza inscenizowanych przez Scholę Teatru Węgajty dramatów liturgicznych. Pozwala to dostrzec ogromny obszar poszukiwań i dążeń twórców Scholi, którzy starają się robić na wskroś współczesny teatr, wywiedziony jednak z najstarszych tradycji.
Książka zawiera obszerny materiał ilustracyjny. Dołączone są do niej także dwie płyty CD, na których zapisana muzyka z Ludus Passionis Scholi Teatru Wegajty. Pozycja ukazała się nakładem Wydawnictwa HOMINI.
(za: www.homini.pl)
Szczegółowe informacje, adresy, programy na www.wegajty.pl