Księgi liturgiczno-muzyczne odnowionego Rytu Rzymskiego nie przewidują konkretnego śpiewu na obrzęd Komunii podczas Liturgii na cześć Męki Pańskiej i pozwalają wykonać odpowiedni śpiew. Zarówno jednak III wydanie Mszału Rzymskiego jak i List Okólny o przygotowaniu i obchodzie Świąt Paschalnych sugerują wykonanie w tym miejscu Psalmu 22: Boże mój, Boże mój czemuś mnie opuścił….
W ostatnich latach, nieprzerwanie od 2011 r., podczas Liturgii sprawowanej przez Ojca Świętego w Watykanie wykonuje się w tym miejscu neogregoriańską antyfonę Diviserunt Sibi:
Łac. Dzielą między siebie szaty moje i o suknię moją rzucają losy.
Antyfona o takim samym tekście, lecz innej melodii (w tonie VIII) obecna jest w liturgii godzin (jako antyfona do II psalmu Godziny czytań Wielkiego Piątku), a niegdyś była przeznaczona również do odmówienia w czasie obnażania ołtarza w Wielki Czwartek. Melodia ta została najprawdopodobniej skomponowana na potrzeby celebracji Watykańskich, gdyż próżno jej szukać we wcześniejszych źródłach.
Śpiew Psalmu 22 podczas procesji Komunijnej tego dnia ma głęboki sens – tekst ten, jako wypowiedziany z Krzyża przez samego Chrystusa, jest niezwykle głęboko związany z jego Pasją. Poza tym, umieszczenie go w tym miejscu pozwala na wygłoszenie tego tekstu w czasie tej liturgii – poza tym momentem tekst ten jest nieobecny w tej akcji liturgicznej: między czytaniami śpiewa się albo Psalm 31 na sposób responsoryjny albo Psalm 102 w formie traktusu, na adorację Krzyża przewiduje się Improperia, hymn Crux fidelis (Krzyżu święty) i Stabat mater, a procesja wejścia odbywa się w ciszy.
Tekst antyfony przypomina nam natomiast, że Bóg oddał się nam na drzewie Krzyża do końca i w całości, i w tej samej pełni daje się nam również w sakramencie Eucharystii.
Z racji braku propozycji opracowań tego psalmu (z wyjątkiem krótkiego cytatu w pieśni Boże mój autorstwa J. Sykulskiego) i zainspirowany przygotowanymi przez o. Wojciecha Sznyka OP antyfonami na obrzęd obmycia nóg, postanowiłem opracować tę antyfonę w języku polskim, by ułatwić jego śpiew podczas liturgii sprawowanej w naszych parafiach. Opracowanie można znaleźć tu:
[emaillocker]
Wersety psalmu (w tłumaczeniu Liturgii Godzin) są tożsame z tymi śpiewanymi na sposób polifoniczny na Watykanie. W liturgii można śpiew ten wykonać w całości lub wybierając kilka wersów według uznania. Można też np. poprzedzić antyfoną śpiew pieśni ludowych, dodając jeden lub dwa wersety, lub wykonać samą antyfonę. Należy jednak zawsze zachować porządek: antyfona – werset – antyfona.
Propozycję wykonania, wraz z przykładowymi wersetami można znaleźć poniżej. Śpiewa Schola Kantorów św. Jana Chrzciciela:
Wykorzystanie tego utworu, zwłaszcza ze względu na styl śpiewu gregoriańskiego oraz na zapis w formie kwadratowych nut na czterolinii, wzbudzać może pewne obawy dotyczące aktywnego uczestnictwa wiernych.
Utwór ma jednak dosyć przystępną melodię i przy kilku powtórzeniach staje się dostępny dla przeciętnie muzykalnego wiernego, zaś przygotowanie go ze scholą nie zajmie dużo czasu. Nawet jeśli wierni mieli by uczestniczyć jedynie wsłuchując się w śpiew kantorów lub scholi, śpiew tej antyfony pozwala usłyszeć im te piękne Słowa w dniu w którym czcimy chwalebną Śmierć naszego Pana.
Zachęcam więc do modlitwy tym tekstem i kontemplacji wersetów Psalmu 22 podczas wielkopiątkowej liturgii!
